Evser Özden Erol werd geboren in 1949 in het dorp Yavu, in het district Yıldızeli, Sivas, Turkije. “Ik werd geboren in een klein dorp, en de eerste drie jaar van mijn basisschool heb ik in mijn eigen dorp doorgebracht,” herinnert ze zich. “Daarna ben ik verhuisd, eerst naar Kastamonu en later naar Amasya.”

Evser’s jeugd was een periode van veranderingen, mede door het werk van haar vader. “Mijn vader werkte als beheerder op een boerderij in Turhal, en later keerden we terug naar ons dorp,” vertelt Evser. Ze had altijd een verlangen om verder te studeren, maar door haar geslacht werd dit belemmerd. “Ik wilde graag verder studeren, maar omdat ik een meisje was, werd ik niet naar de middelbare school gestuurd,” zegt ze met een zekere spijt in haar stem.

In 1967, na het overlijden van haar vader en het verlies van haar moeder, veranderde het leven van Evser ingrijpend. Haar broer was al naar België gekomen om te werken, en in 1968 bracht hij haar en haar kinderen naar België. “In 1968 bracht mijn broer mijn kinderen en mij naar België,” vertelt ze.

Eenmaal in België ontmoette Evser haar man, Hayrullah Erol, die als mijnwerker werkte in de kolenmijn in Beringen. “Ik trouwde hier met Hayrullah Erol, die als mijnwerker in de kolenmijn in Beringen werkte,” zegt ze. Ze begon haar werk in Nederland, waar ze in een sigarenfabriek in Eindhoven werkte om haar gezin te ondersteunen. “Ik werkte in Nederland om mijn familie te ondersteunen,” legt ze uit. “Maar toen ik kinderen kreeg, stopte ik met werken.”

De eerste jaren in België waren moeilijk, en Evser heeft veel teleurstellingen ervaren. “Ik heb veel teleurstellingen gehad in België,” zegt ze. De huizen waren slecht onderhouden, zelfs slechter dan in Turkije. “Toen we hier voor het eerst kwamen, waren de omstandigheden niet goed. De huizen waren slecht onderhouden, zelfs meer dan in Turkije,” herinnert Evser zich. “De eerste jaren was ik behoorlijk teleurgesteld.”

Evser beschrijft de huizen waarin ze in het begin woonde. “Ooit waren de huizen hier in slechte staat,” zegt ze. “Toen ik voor het eerst uit Turkije kwam, kwamen we aan in Oostham. De vrienden van mijn broer hadden daar een huis gehuurd. Het huis was dubbel, en drie vrienden deelden het huis. De staat van de huizen was vreselijk. Ik was toen echt teleurgesteld.” Nadat ze trouwde, kregen Evser en haar man een huis in een sociale woning van de kolenmijn. “Het huis waar we na ons huwelijk in Beringen gingen wonen, hebben we gekocht en gerenoveerd, en we wonen daar nog steeds.”

Helaas heeft Evser in België veel van haar dierbaren verloren. “In Turkije heb ik nog twee zussen, maar de anderen zijn allemaal overleden,” zegt ze met een zachte stem. “Het is moeilijk om in het buitenland te zijn, je kunt je dierbaren niet zien, je bent ver weg, en soms hoor je plotseling dat iemand is overleden. Het is een heel pijnlijke ervaring. Onlangs verloor ik mijn broer en mijn schoonzus. Dood is altijd een pijnlijke ervaring.”

Het leren van de taal was een belangrijke stap voor Evser om zich aan te passen aan het leven in België. “In het begin hadden we moeite met de taal, maar de verkopers kwamen aan de deur om hun waar aan te bieden. De melkboer, de groenteboer en de bakker kwamen langs,” vertelt ze. “Daarna ben ik Nederlandse cursussen gaan volgen. Tot de kinderen groot waren, verbeterde mijn Nederlands behoorlijk, maar toen ze ouder werden, begonnen zij als vertalers te helpen, en daardoor had ik minder de behoefte om de taal verder te leren.” Desondanks heeft Evser nog steeds de vaardigheden om zich bij de dokter uit te drukken. “Toch kan ik mijn problemen uitleggen bij de dokter. Als ik gedetailleerde informatie moet geven, helpen de kinderen me,” zegt ze.

Haar kinderen zijn een bron van trots voor Evser. “Met mijn kinderen had ik geen problemen,” zegt ze. “Ze deden het goed op school en in hun omgeving. Al mijn kinderen hebben hier hun middelbare school afgerond.” Evser is trots op wat haar kinderen hebben bereikt. “Mijn zoon studeerde twee jaar aan de hogeschool, begon daarna met werken, deed de aanvullende vakken en behaalde zijn diploma. Nu werkt hij als leraar. Een van mijn dochters werkt in de gezondheidszorg, de andere werkt bij een vakbond. Mijn jongste zoon heeft zijn eigen bedrijf. Inmiddels heb ik ook kleinkinderen die volwassen zijn geworden.”

Hoewel de eerste jaren in België moeilijk waren, heeft Evser zich inmiddels goed aangepast. “Toen ik de eerste jaren in België was, voelde ik me verdrietig en miste ik mijn thuisland. Maar inmiddels ben ik gewend aan het leven hier,” zegt ze. “Alles wat ik nodig heb is hier. We gaan naar Turkije wanneer we willen, we hebben een huis in Ankara en we verblijven daar wanneer we willen.”

Evser heeft nooit echt gedacht aan een definitieve terugkeer naar Turkije. “Mijn man stond positief tegenover het idee van terugkeren, maar ik wilde niet,” zegt ze. “Mijn kinderen zijn hier, we hebben ons huis hier en alles is goed geregeld. Het leek me niet verstandig om alles achter te laten en terug te gaan. Er waren mensen die met veel enthousiasme naar Turkije terugkeerden, maar die zich daar niet konden aanpassen en weer terug naar België kwamen. Het is niet gemakkelijk om je aan te passen als je eenmaal ergens wortel hebt geschoten. Bovendien heb je in Turkije geen garantie voor je toekomst.”

Evser heeft nooit slechte ervaringen gehad in België. “We zijn in ziekenhuizen geweest, we hebben veel tijd doorgebracht in België, maar we hebben nooit slechte behandeling ervaren,” vertelt ze. “We hadden goede contacten met mensen van verschillende nationaliteiten, zoals Flamen, Italianen en anderen. We kwamen goed overeen met onze buren. Ze noemden onze kinderen altijd goede kinderen en noemden hen een voorbeeld.”

Ten slotte deelt Evser haar visie op de toekomst voor de volgende generatie. “Er komt nu een nieuwe generatie,” zegt ze. “Als zij in dit land succesvol en blijvend willen zijn, moeten ze allereerst goed onderwijs krijgen. Ze moeten een goed beroep kiezen. Werk kun je misschien vinden, maar een diploma is niet altijd te verkrijgen. Ze moeten alles op tijd doen.”

Evser Özden Erol’s verhaal is een voorbeeld van doorzettingsvermogen, aanpassing en trots op haar gezin en het leven dat ze heeft opgebouwd in België, terwijl ze haar band met Turkije altijd heeft gekoesterd.

EVSER ÖZDEN EROL

BERİNGEN

Ben 1949 yılında Sivas’ın Yıldızeli İlçesi Yavu Köyünde doğdum. İlk Okulu 3 yıl kendi köyümde okudum. Kastamonu’da 1 yıl, oradan Amasya’ya geçtik, orada 1 yıl okudum.

Babam benim Turhal çiftlikte kâhya olarak görevliydi. Sonra tekrar köye geri döndük.

Çok İstedim Ama Kız Çocuğu Diye Okutmadılar

Türkiye’de İlk Okulu bitirdikten sonra okumaya devam etmek istedim fakat anne olmayınca beni orta okula göndermediler.

1967 yılında babam vefat etti. Annemde yoktu. Abim ise Belçika’ya çalışmaya gelmişti. Ağabeyim kendi çocuklarını ve beni alıp 1968 yılında Belçika’ya getirdi.

Ben Burada İşçi Olan Biriyle Evlendim

Belçika’ya gelişimden birkaç sonra Beringen Maden Ocağında işçi olarak çalışmaya gelen Hayrullah Erol ile evlendim.

Belçika’da aileme katkı yapmak üzere Hollanda’da çalıştım. Eindhoven’de bir sigara fabrikasında çalıştım. Sonra çocuklarım olunca işi bıraktım.

Belçika’da Çok Hayal Kırıklığı Yaşadım

Benim 5 tane çocuğum var. Buraya ilk geldiğimizde buraların şartları çok iyi değildi. Evleri bakımsızdı. Hatta Türkiye’den daha düzensizdi diyebilirim. İlk yıllarda epey hayal kırıklığım oldu.

Eskiden Burada Konutlar Çok Bakımsızdı

Türkiye’den ilk geldiğimde biz Oostham’a geldik. Abimin arkadaşları orada ev tutmuşlar. Ev çift kat, 3 arkadaş evi paylaşmışlar. Evlerin durumu çok perişandı. O zaman çok ciddi bir hayal kırıklığı yaşamıştım. Evlendikten sonra Maden Ocağı’nın sosyal konutlarından birine yerleştik ancak bu evlerde o kadar düzenli ya da bakımlı değildiler. Ev içinde banyo yapacak bir yerleri bile yoktu.

Beringen’de Kanalizasyon Sistemi Bile Yoktu

Yollarda kanalizasyon sistemi yoktu. Pis sular dışarıda kanallardan akıyordu. Bu evleri bizler zamanla ya satın aldık tadilatlar yaparak oturulacak hale getirdik, ya da kiralayanlar düzene soktu. Beringen’de evlendikten sonra ikamet etmeye başladığım evi satın aldık, tadilatını yaptık halen oturuyoruz.

Yakınlarım Bir Bir hayattan Ayrıldılar

Türkiye’de geride hayatta 2 ablam kaldı. Diğerleri hep vefat ettiler. Elbette gurbet eldesiniz, memlekette bıraktıklarınızı göremiyorsunuz, uzaksınız, bir de aniden birinin vefat ettiğini duyuyorsunuz. Bu çok acı bir şey. Yakın zamanda abimi kaybettim, yengemi kaybettim. Ölüm çok acı bir şey.

Dil Öğrenmek İçin Okula Gittim

Dil konusunda ilk zamanlar epey zorlandık ancak kapılara satıcılar gelirdi onlarda alışveriş yapardık. Sütçü, meyveci, ekmekçi kapıya gelirdi. Sonra da ben Flamaca kurslarına gittim. Çocuklar büyüyene kadar epey Flamanca’mı ilerletmiştim ancak çocuklar büyüyünce onlar tercümanlık yapmaya başladılar, bizde fazla dile ihtiyaç duymayınca biraz bildiklerimi de unuttum. Yine de doktora falan gittiğimde kendi derdimi anlatırım. Eğer bir konuda çok detaylı konuşmak gerekince çocuklar yardımcı oluyorlar.

Haylaz Çocuğum Olmadı

Çocuklarda yana hiçbir sıkıntım olmadı. Eğitimleri, çevre ile geçimleri hep iyi oldu. Çocuklarımın hepsi burada liseyi bitirdiler. Oğlum ise 2 yıl yüksek okulda okudu, sonra çalışmaya başladı. Ardından fark derslerini verdi diplomasını aldı ve şimdi öğretmen olarak çalışıyor. Kızımın biri sağlık sektöründe çalıştı, bir diğeri sendikada çalışıyor. Küçük oğlumun ise kendi işi var. Şimdi torunlarım var, onlar yetişip büyüdüler.

Belçika’ya ilk geldiğim yıllarda üzülüyordum, memleketi özlüyordum. Ama şimdi buraya alıştık. Her şeyimiz burada. Memlekete istediğimiz zaman gidiyoruz. Ankara’da evimiz var. Gidip kalıyoruz.

Türkiye’ye Kesin Dönüşü Hiç Düşünmedim.

Eşim kesin geri dönüş konusuna olumlu baksa da ben istemedim. Çocuklarım burada, kurulu evimiz var. Burada her şeyi bırak git pek akılcı gelmiyordu bana. Buradan bir heves ile Türkiye’ye geri döneler oldu ancak oraya yeniden intibak edemediler, uyum sağlayamadılar ve geri buraya döndüler. Bu işler öyle kolay değil, bir yere kök saldıktan sonra yer değiştirmek kolay değil. Sonra Türkiye’de hiçbir garantin yok. Hadi sen emeklisin senin için bir garanti var, peki çocukların geleceği nasıl olacak?

Belçika’da Olumsuz Bir Olay Yaşamadım.

Burada hastanelerde yattığımız oldu, az zaman değil yıllarca burada yaşadık bir kötü muamele görmedik. Burada Flaman, İtalyan ya da diğer milletlerden birçok komşumuz arkadaşımız oldu hepsi ile iyi geçindik. Komşularımız bizim çocukları iyi çocuklar diye örnek gösterilerdi.

Her Şey Zamanında Yapılmalı

Artık bir yeni nesil geliyor. Onlar bu ülkede başarılı ve kalıcı olmak istiyorlarsa öncelikle iyi bir eğitim alacaklar. İyi bir meslek sahibi olacaklar. İş belki bir şekilde bulunur ama bir diploma her zaman alınamaz. Her şeyi zamanında yapmalılar.