Fehmi Demirci werd in 1952 geboren in het dorp Ünlükaya in het Oltu-district van de provincie Erzurum, Turkije. Zijn jeugd bracht hij door op het land, waar zijn familie boer was. “Ik heb de basisschool in het dorp gevolgd. Mijn familie was boer en ik hielp mijn ouders met hun werk. We hadden landerijen, wijngaarden en tuinen,” zegt Fehmi. Hij leerde van zijn ouders hoe het leven van een boer eruitzag, en al op jonge leeftijd hielp hij bij allerlei werkzaamheden op het land. “Ik weet van veel werkzaamheden die een boer doet, omdat ik als kind veel hielp. In mijn jeugd had ik niet veel moeilijkheden; ik hielp mijn ouders waar ik kon,” vertelt hij.

Fehmi had ook een religieuze opvoeding, want zijn schoonvader was imam in hun dorp. “Mijn schoonvader was een imam in ons dorp. Hij was de oom van mijn vader,” zegt Fehmi. Hij volgde Hafızlık (Koranmemorisatie) lessen in het dorp, en later besloot hij naar Istanbul te gaan om zich verder te ontwikkelen. “Na mijn Hafızlık opleiding ben ik naar Istanbul gekomen om mezelf verder te ontwikkelen,” zegt Fehmi. In Istanbul verbleef hij eerst in het Hırka-i Şerif Koran Instituut in Fatih, waar hij advies kreeg om verder te studeren aan het Istanbul Imam Hatip Lyceum. “Ik heb toen mijn opleiding voortgezet op het Istanbul Imam Hatip Lyceum,” zegt Fehmi over zijn tijd in Istanbul.

In 1977, tijdens zijn laatste jaar op het lyceum, ging Fehmi terug naar zijn geboortedorp in de vakantie. “In 1977 zat ik in het laatste jaar van het Istanbul Imam Hatip Lyceum. In datzelfde jaar ging ik in de semester vakantie terug naar mijn geboortedorp. Ik was dat jaar ook verloofd. In de februari vakantie vierden ze mijn bruiloft in het dorp,” herinnert Fehmi zich. Hij vertelt vaak met een glimlach: “Mijn schoonvader gaf mij zijn dochter als huwelijksgeschenk na mijn Hafızlık.” Fehmi en zijn vrouw kregen vier kinderen, twee dochters en twee zonen, waarvan drie in Turkije werden geboren en één in België.

Fehmi kwam in november 1985 voor het eerst naar België. In de eerste maanden hadden hij en zijn gezin moeite met de taal, wat hen afhankelijk maakte van vertalers. “Omdat we de taal niet beheersten, hadden we vertalers nodig op straat, bij de gemeente en in het ziekenhuis,” zegt Fehmi. In die tijd ontmoetten ze Ahmet Arkan, de zoon van Hacı İhsan Arkan, die hen vaak hielp als vertaler. “Op een dag kwam Ahmet met drie vrienden naar me toe en zei: 'Hoca, we hebben een huwelijkskwestie en hebben je hulp nodig.' Omdat Ahmet ons altijd geholpen had, zei ik meteen: 'Natuurlijk, ik help je.'”

Fehmi werd mee genomen naar Lommel, 20 km van Beringen, waar de situatie zich voordeed. “Ze brachten me naar Lommel. Ahmet’s broer, İsmet, legde de situatie uit. Blijkbaar wilde Ahmet's vriend Yaşar een meisje huwen met wie ze samen thuis weggelopen waren uit vrees dat de ouders het niet zouden goedkeuren. “Ik vertelde hen dat ik het huwelijk niet zou kunnen voltrekken als het meisje niet akkoord was,” zegt hij. Na gesprekken met zowel het meisje als de bruidegom, die vastbesloten waren, besloot Fehmi hen te helpen. “Ik legde de jongeren uit dat ze altijd de toestemming van de familie moesten krijgen,” zegt Fehmi, die uiteindelijk het huwelijk voltrok en later met de families contact opnam om alles goed op te lossen.

Tussen 1985 en 1989 werkte Fehmi in de Fatih Moskee in Beringen. Hij herinnert zich dat er politieke discussies waren die de gemeenschap en het moskeebestuur beïnvloedden. “Tussen 1985 en 1989 werkte ik in de Fatih Moskee in Beringen. Onze gemeenschap was groot, maar er waren politieke discussies die invloed hadden op het moskeebestuur en de gemeenschap. Dit was een moeilijke periode voor mij, maar mijn relatie met de gemeente was altijd goed,” zegt hij. Fehmi voegt toe: “We overwonnen die moeilijke tijden door solidariteit.”

Na zijn tijd als imam besloot Fehmi om leraar Islamitische Cultuur en Religie te worden. “Na mijn periode in de Fatih Moskee begonnen we ons voor te bereiden om terug te keren naar Turkije. Maar ze vroegen ons om hier te blijven. De religieuze adviseur van die tijd vroeg ons of we bereid waren om als islamitische cultuur- en religieleraar te werken,” legt Fehmi uit. In oktober 1989 begon hij te werken als leraar en gaf les op basisscholen, middelbare scholen en high schools tot oktober 2015. “Vanaf oktober 1989 heb ik gewerkt als leraar Islamitische Cultuur en Religie,” zegt Fehmi.

Zijn kinderen groeiden op in België, waar ze hun opleiding afmaakten en zich aanpasten aan de Belgische cultuur. “Mijn kinderen gingen hier naar school en hebben hun opleiding hier voltooid. Ze zijn opgegroeid met de cultuur en het onderwijs van België,” zegt Fehmi. Inmiddels zijn zijn kinderen getrouwd en heeft hij zeven kleinkinderen.

Fehmi en zijn vrouw hebben nu de Belgische nationaliteit en reizen regelmatig naar Turkije. “In de winter ben ik hier en in de zomer probeer ik in Turkije te zijn. We kunnen deze plek voorlopig niet volledig verlaten, omdat onze kinderen en kleinkinderen hier wonen,” zegt Fehmi.

Over de situatie van de Turkse gemeenschap in België heeft Fehmi een positieve visie, al merkt hij verschillen binnen de gemeenschap. “Ik zie de situatie van de Turkse gemeenschap in België over het algemeen goed. De mensen die gewend zijn aan de moskee en het moskeecentrum kunnen hun Turkse identiteit, taal, religie en cultuur goed behouden,” zegt Fehmi. “Maar we zien ook de situatie van degenen die verder van dit milieu verwijderd zijn, en dat is soms minder goed,” voegt hij toe.

Fehmi constateert ook dat de nieuwe generatie beter geïntegreerd is. “De nieuwe generatie spreekt beter Nederlands en is goed geïntegreerd in de Belgische samenleving. Ze vinden het gemakkelijker om contact te maken met Belgen voor werk of ondernemerschap,” zegt Fehmi. Hij reflecteert op de uitdagingen waarmee de eerste generatie te maken had. “De eerste generatie had weinig gelegenheid om zich te concentreren op hun kinderen. De eerste generatie is sterk verminderd. Er zijn veel mensen met wie we nu geen contact meer hebben,” zegt Fehmi. “Maar nu zijn er meer mogelijkheden, zijn gezinnen bewuster geworden en letten ze beter op hun kinderen.”

De nieuwe generatie voelt zich steeds meer Belgisch, en Fehmi merkt op: “De nieuwe generatie spreekt vloeiend Nederlands en heeft hier hun opleiding afgerond. Ze voelen zich nu natuurlijk Belgisch en hebben geen verlangen om terug te keren naar Turkije. Zelfs als men hen zou dwingen, zouden ze hier niet gemakkelijk weggaan.” Fehmi kijkt met trots naar de weg die zijn kinderen en de volgende generatie zijn gegaan in hun integratie in België.

FEHMİ DEMİRCİ

BERİNGEN

Ben 1952 yılında Erzurum’un ilinin Oltu İlçesi Ünlükaya köyünde doğdum. Çocukluğum köyle geçti. İlk okulu köyde okudum. Ailem çiftçilikle uğraşıyordu. Çocukluğumda ben de babamlara yardımcı oluyordum. Tarlalarımız vardı, bağımız, bahçemiz vardı. Ben bir köylünün yaptığı her işten az çok anlarım. Gençliğimde pek zorluk çekmedim. Sadece aileme gücüm ölçüsünde yardımcı oldum.

Köyde Hafızlık Dersleri Aldım.

Benim kayınpederim köyümüzde hoca idi. Babamın öz dayısıydı. Hafızlık eğitiminden sonra bir vesile ile kendimi geliştirmek üzere İstanbul’a geldim. İstanbul’da önce Fatih’te Hırka-i Şerif Kur’an Kursu’nda bir süre kaldım. Orada bana yol gösterenler oldu. İmam Hatip Lisesinde devam etmemin benim için daha uygun olacağını söylediler. Ben de bu yönde eğitimime İstanbul İmam Hatip Lisesi’nde devam ettim.

İstanbul İmam Hatip Lisesinde Okudum

1977’de İstanbul İmam hatip Lisesinde son sınıf öğrencisiydim. Aynı yıl sömestr tatilinde memlekete gittim. Beni o yıl nişanlamışlardı. O yıl şubat tatilinde köyde bana düğün yaptılar. Zaman zaman gündeme geldiğinde şaka yollu ‘’kayın pederim hafızlık hediyesi olarak kızını bana verdi’’ derim.

İkisi Kız, ikisi erkek olmak üzere dört çocuğum var. 3 çocuğum Türkiye, biri ise Belçika doğumlu. Şu anda hepsi evli ve kendi işleri, düzenleri var.

Ahmet Arkan İle İlginç Bir Anımız Var.

Belçika’ya 1985 Kasım ayında gelmiştim. İlk geldiğim aylarda dil bilmediğimiz için sokakta, belediyede, hastanede tercümana ihtiyacımız oluyordu. O dönemde Hacı İhsan Arkan’ın oğlu Ahmet Arkan diye bir genç kardeşimiz ile tanıştık ve o bize tercümanlık yapıyordu. Ahmet Arkan ilk yıllarda bize epey yardımcı olmuştu.

Ahmet birgün 3 arkadaşı ile bana geldi ve ‘’hocam bizim bir nikah işimiz var, yardımcı olur musun’’ dedi. Ahmet bize her zaman yardımcı olduğu için hiç düşünmeden ‘’elbette, olur’’ dedim. Beni arabaya aldılar ve bilmediğim bir yere götürdüler. Nikahın kiminle nasıl olacağını da bilmiyordum. Beni Beringen’e 20 km mesafede olan Lommel’a getirdiler.

Ahmet’in İsmet adında bir ağabeyi orada oturuyormuş. Orada durumu bana izah ettiler. Meğerse Ahmet’in arkadaşı Yaşar’a kız kaçırmışlar. Onlara bu durumda kızın gönül rızası yoksa nikah kıyamayacağımı belirttim. Kız ile konuştum, damat adayı ile konuştum, onlar kararlıydılar. Kızı önce usulü ile istemişler, babası vermeyince kız da çareyi kaçmakta bulmuş. Benim için sıkıntılı bir durumdu. Kızın da damat adayının da babaları benim cemaatimden biriydiler. Onları üzecek bir durum beni de üzerdi elbette. Gençlere ailelerin mutlaka rızasının alınması gerektiğini belirttim. Böylece nikahlarını kıydım, sonra aileleri ile irtibata geçtik ve işi tatlıya bağladık.

Aradan yıllar geçti, o gün nikahlarını kıydığın gençlerin şimdi iki çocuklarının nikahlarını da kıymak bana nasip oldu. O sırada geçmişte olan bu hatırayı da gençlerle paylaştım, güldüler.

Cami Cemaati İle Aram Hep İyi Oldu.

Belçika’da beni üzen mutsuz olduğum çok önemli bir şey yok. 1985-89 yılları arasında Beringen Fatih Camii’nde görev yaptım. Cemaatimiz çok kalabalık oluyordu. O dönemlerde siyasi tartışmalar oluyordu. Bu tartışmalar Cami yönetimi ve Cemaate de yansıyordu. Bu benim için en sıkıntılı dönemdi. Cami cemaati ile aram çok iyiydi. O sıkıntılı dönemleri dayanışma içerisinde atlattık.

İmamlık Vazifem Bitti, Sonra Din Kültür Dersleri Öğretmeni Oldum

Beringen Fatih Camii’nde görev sürem dolduktan sonra Türkiye’ye geri dönüş hazırlığına başlamıştık. Ancak bizi geri göndermediler. O dönemin Din Hizmetleri Müşaviri bizim burada İslam Din Dersi Öğretmeni olarak hizmet edip etmeyeceğimizi sordular.

O dönemde Belçika Türkiye’den yeni görevlileri istememiş. Tabii, çözüm aranmaya başlandı. Bu arada istifa edip burada kalanlar oldu. Bizde düşündük, ailemiz ile istişare ettik ve olabilir dedik. 1989 ekim ayından itibaren bize Din Kültür Dersleri Öğretmenliği yapma hakkı tanındı. 2015 ekim ayına kadar ilkokul, ortaokul ve liselerde İslam Din Kültür ve Ahlakını anlattım.

Çocuklarım Burada Yetiştiler

Çocuklarım burada okula gittiler, eğitimini burada tamamladılar. Buranın kültürü, eğitimi ile yetiştiler. Hepsi şimdi evli 7 tane de torunum var.

Biz şimdi aynı zamanda Belçika vatandaşı oldu. Ben emekliyim ve uzun süreli memleketime gidiyorum. Kışın burada, yazın ise Türkiye’de olmaya çalışıyorum. Şimdilik hepten burayı terk edemiyoruz. Çoluk çocuk ve torunlar burada olduğu için burayla irtibatı kesemiyoruz.

Belçika’da yaşayan Türk toplumunun ben durumunu iyi görüyorum. Camiye, cami çevresine alışkın olan insanlarımız Türk kimliğini, dilini, dinini, kültürünü muhafaza edebiliyor. Ama bu çevreden uzak olan insanların düştükleri hali de görüyoruz.

İlk Nesil Çocukları İle Pek İlgilenemedi.

İlk gelen nesil epey azaldılar. Aramamızdan epey ayrılanlar var. Allah cümlesine rahmet eylesin. İlk nesil çocukları ile yeterli düzeyde ilgilenemediler. Bu nedenle ikinci nesilde çok sıkıntılar yaşandı. İki nesil arasında ciddi bir kopukluk yaşadı. Şimdi ise imkanlar çoğaldı, daha bilinçli hale gelindi, aileler daha dikkatli, yaşanan tecrübeler var.

Yeni Nesil Artık Belçikalı Gibi

Yeni nesiller ise Flamanca dilini daha iyi biliyorlar. Burada yetiştiler, buranın okullarında okudular. İş bulma, iş kurma konusunda Belçikalılarla irtibat kurmaları daha kolay oluyor.

Sokaklarda, kahvelerde olumsuz örneklerde maalesef olabiliyor. Onları da buralara çekebilmenin yollarını arıyoruz.

Beringen Fatih Camii bünyesinde özellikle benim görev yaptığım eski cami mekânında çocuklar için, gençler hatta yetişkinler için fırsat var. Oralarda başta Kuran Dersleri olmak üzere birçok eğitim programları düzenleniyor. Bu imkanlardan tüm ailelerin faydalanması çocuklarımızın iyi birer insan olarak yetişmesi, topluma karışması için çok önemli.

Artık yeni neslin Türkiye’ye geri, dönme gibi bir derdi yok. Burada doğmuş, büyümüş, eğitimini almış, kültürünü tanımış oldukları için onlar artık buranın doğal bir vatandaşı gibi yaşıyorlar. Onları buradan kovmaya da kalksanız burada kolayca başka yere gitmezler.